Physical Address
Sai Samarpanam, Satya Vihar, Bhubaneswar
ଲେଖା: ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ସାହୁ
~ ଯତନ ନଗର ~
ଢେଙ୍କାନାଳ ସହରରୁ ବାଜିଚୌକ୍ ଛକ ଦେଇ ଯୋରନ୍ଦା ଗାଦି ଓ କପିଳାସ ଗଲାବେଳେ ସାମ୍ନାରେ ଦେଖାଯାଏ ଛୋଟ ପାହାଡ ଉପରେ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ମୁକସାକ୍ଷୀ, ଧ୍ବସ୍ତ ପ୍ରାୟ “ଯତନ ନଗର”। କେହି କେହି ତାକୁ ଯାତନା ନଗର ବୋଲି କହିଥାନ୍ତି। ସାରା ଦେଶରେ ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ୍ୟର ରାଜପରିବାରର ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଲୁଣ୍ଠନ ପାଇଁ କୁଖ୍ୟାତ ଓ ଯତନ ନଗର ତାର ମୁକ ସାକ୍ଷୀ । ବଡ଼ ବଡ଼ କୋଠରୀକୁ ନେଇ ଅନେଶ୍ଵତ୍ କୋଠରୀ ବିଶିଷ୍ଟ ବଙ୍ଗଳା । ତାହା ଆଜି ରୁଗ୍ନ ଓ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ । ସେ ବିଷୟରେ ସାଧାରଣରେ କୌଣସି ଆଲୋଚନା ହୁଏନା।
ଭାରତ ବର୍ଷ ଯେତେବଳେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢେ଼ଇରେ ବ୍ୟସ୍ତ, ସେତେବଳକୁ ଢେଙ୍କାନାଳ ଲଢୁଥାଏ ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ । ଗୋଟିଏ ଇଂରେଜ ଶକ୍ତି ଓ ଅନ୍ୟଟି ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜଶକ୍ତି । ସେ ସମୟରେ ପାହାଡ ଶୀର୍ଷରେ ଏତେ ବଡ ପ୍ରାସାଦର ନିର୍ମାଣ ବେଳେ ବେଳେ ଅସମ୍ଭବ ମନେ ହୁଏ।
(Image: Srikant Singh)
ଘୋଡା ହାତୀ ସହିତ ଶ୍ରମିକ ଭାବରେ ପ୍ରଜା ମାନେ ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ପାଳିରେ ବେଠି ଖଟୁଥିଲେ । ଗାଁରୁ ଚୁଡ଼ା ଚାଉଳ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି, ରାଜାଘର ବେଠି ପାଇଁ ମାସ ମାସ ଧରି ଖଟୁଥିଲେ ଓ ସାମାନ୍ୟ ଅବହେଳା ପାଇଁ ପଟାୟତ ଠାରୁ ଚାବୁକମାଡ଼ ଖାଇ ଲହୁ ଲୁହାଣ ହେଉଥିଲେ ତଥାପି ନିସ୍ତାର ନଥିଲା । ଅସୁସ୍ଥ ହେବା ମନା ଥିଲା, ହେଲେ ବି ଚିକିତ୍ସା କରିବ କିଏ ? ସାଙ୍ଘାତିକ ରୋଗୀଙ୍କୁ କୁକୁର ଲଗାଇ ହଟେଇ ଦିଆ ଯାଉଥିଲା । କାମର ତଦାରଖ କରୁଥିଲା ପ୍ରବଳ ପ୍ରତାପୀ ନନ୍ଦ ପେସ୍କାର ଓ ସଂଗେ ସଂଗେ ରୋଗୀର ବାପା କିମ୍ବା ଭାଇକୁ ବାଡ଼େଇ ବାଡ଼େଇ ଧରି ଆଣୁଥିଲା, ଗାଁରେ ଥିବା ଦଫାଦର୍ ।
ହାତୀ, ଘୋଡାମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟବହୃତ ବଡ଼ ବଡ଼ ମାଙ୍କଡ଼ା ପଥର ଖଣ୍ଡ ଉପରକୁ ଅଣା ଯାଇଥିଲା । ଦୁର୍ବଳ କିମ୍ବା ବୁଢା ହାତୀ ଘୋଡା ମାନଙ୍କୁ ଚାବୁକ ମାଡ଼ ମାରି ଗୋଡ଼ ବାନ୍ଧି ପାହାଡରୁ ତଳକୁ ଠେଲି ଦିଆ ଯାଉଥିଲା । ନିର୍ମାଣ ସାମଗ୍ରୀ ପାହାଡ଼ଶୀର୍ଷରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଦେଖୁଥିଲା ପଟାୟତ।
ସେଇ ପଟାୟତଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ, ଯତନ କୁମାରୀଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ଯତନ ନଗରୀ, ଲୋକ ମୁଖରେ ଯାତନା ନଗରୀ l ନୂଆ ପରିବେଶରେ ମନ ଖରାପ ରହୁଥିଲା ବୋଲି ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏ ଭବ୍ୟ ପ୍ରାସାଦ ନିର୍ମାଣ ହେଉଥିଲା ।
(Image: Srikant Singh)
ବେଠି ଖଟୁଥିବା ଲୋକେ କାମ ନ କରି ପାରିଲେ ତିନି ଫୁଟିଆ ଛୋଟ କୋଠରୀ, ନା ବସି ପାରିବ ନା ଠିଆ ହୋଇ ପାରିବ, ମୁଣ୍ଡ ନୁଁଏଇ ବଙ୍କେଇ ରହିଥିବା ବେଳେ କାଳେ ମରିଚଗୁଣ୍ଡ ଧୂଆଁ ଦିଆ ହେଉଥିଲା l ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ବିଭୁତି ପଟନାୟକ ଏଇ ଅବଲମ୍ବନରେ ଏକ ଅମର ଉପନ୍ୟାସ “ଚପଳ ଛନ୍ଦା” ଲେଖିଛନ୍ତି l
ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ ଅଭଯୋଗ ସେତେବେଳ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବାରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ହରିଜନ ପତ୍ରିକାରେ ତାଙ୍କର ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଐତିହାସିକ ସ୍ମୃତି ବହନ କରୁଥିବା “ଯତନ ନଗର” ଆଜି ଜମି ମାଫିଆଙ୍କ ଆକ୍ରମଣରେ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡିଛି ।
ରାଜପରିବାରର ବିଳାସର ପ୍ରତୀକ ରଙ୍ଗମହଲର ସ୍ବପ୍ନ, ଶୋଷିତ ପ୍ରଜାର ନିଃଶ୍ୱାସରେ ଧ୍ଵଂସ ହୋଇଯାଇଛି। ରାଜତନ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରଜା ଶୋଷଣର କରୁଣ କାହାଣୀର ପ୍ରତୀକ, ଢେଙ୍କାନାଳ ଜନତାର ଲହୁଲୁହର ଅନନ୍ୟ ମୁକସାକ୍ଷୀ ଓ ଶୋଷଣର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ ଏଇ ଯତନ ନଗର ରାଜପ୍ରାସାଦ ଆଜି ଧ୍ବସ୍ତପ୍ରାୟ। ଇତିହାସର ମୂକ ସାକ୍ଷୀ ଏହି କୀର୍ତ୍ତିରାଜର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ନିଶ୍ଚୟ କରାଯିବା କଥା ।
ଯତ୍ନ ହୀନ ଯତନ ନଗର ଏବେ । ବହୁତ ସୁନ୍ଦର ଉପସ୍ଥାପନା ?