ଲେଖା: ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ରଣା
ଅନୁଗୁଳ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଐତିହ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାମ ହେଉଛି ଗଡ଼ତଳମୂଳ। ଏହି ଗ୍ରାମରେ ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସୋମବଂଶୀ ରାଜାମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ମା ଦୁର୍ଗାଦେବୀ ମନ୍ଦିର ଓ ତ୍ରୟୋଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଗଙ୍ଗ ରାଜାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ଭୋଳେଶ୍ବର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ।
ଇତିହାସ କହେ ଯେ ଏହି ଗଡ ତଳମୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭୌମକର ମାନଙ୍କ ଅଧସ୍ତନ ନନ୍ଦୋଦ୍ଭବ ରାଜା ମାନେ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ କି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସୋମବଂଶୀମାନଙ୍କ ସାମନ୍ତ ରାଜା ଥିଲେ। ତେବେ ସୋମବଂଶୀମାନଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ଏଠାରେ ପ୍ରାଚୀନ ଦୁର୍ଗା ଦେବୀ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୋଳରୁ ମହିଧରପୁର ଦେଇ ବଅଁରପାଳ ଯାଇଥିବା ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାରେ ତଳମୂଳ ଗ୍ରାମ ଅବସ୍ଥିତ। ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ପ୍ରାଚୀନ ଦୁର୍ଗା ମନ୍ଦିର ଓ ସେଠାରୁ ମାତ୍ର ୫୦୦ ମିଟର ଦୂରରେ ଭୋଳେଶ୍ୱର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ।
ଦୁର୍ଗା ମନ୍ଦିର ପରିସର ଅତୀବ ସୁନ୍ଦର। ମନ୍ଦିରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବା ମାତ୍ରେ ଏହାର ପ୍ରାଚୀନତା ବାରି ହୋଇଯାଏ। ମହିଷାମର୍ଦ୍ଦିନୀ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ବିଶାଳ ମୂର୍ତ୍ତି ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରାୟ ଛାତିଏ ଉଞ୍ଚ ହେବ ଦଶଟି ପ୍ରାଚୀନ ସ୍ତମ୍ଭ ରହିଛି। ଏହାକୁ ଲୋକେ “ଦଶଖୁମ୍ବ” ବୋଲି କୁହନ୍ତି। ଏଗୁଡିକ ଦଶ ଦିଗପାଳଙ୍କୁ ସୂଚାଏ। ପୂଜକଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ ଏହା ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ତନ୍ତ୍ରପୀଠ ଅଟେ। ପୂର୍ବେ ଲୋକମାନେ ଏଠାରେ ଦଶ ଦିଗପାଳଙ୍କୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖି ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଶପଥ ପାଠ କରୁଥିଲେ। ଇତିହାସ କହେ ଯେ ଏବେ ଢେଙ୍କାନାଳ ବଜାରରେ ଅବସ୍ଥିତ ୧୭୦୦ ମସିହାରେ ନିର୍ମିତ ବଳରାମ ମନ୍ଦିରର ବଳରାମଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ପ୍ରଥମେ ତଳମୂଳ ଗ୍ରାମର ଏହି ଦଶଖୁମ୍ବ ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ପୂଜା ପାଉଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଦେଇ ସେହି ମୂର୍ତ୍ତି ଏବେ ଢେଙ୍କାନାଳର ବଳରାମ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି।
ତେବେ ଏହି ଦୁର୍ଗା ମନ୍ଦିର ଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଗଙ୍ଗ ରାଜାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ଭୋଳେଶ୍ୱର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର। ମନ୍ଦିରଟି ଛୋଟ କିନ୍ତୁ ଏହାର ପରିସର ବହୁତ ସୁନ୍ଦର। ଏହି ମନ୍ଦିର କଡ଼ରେ ଏକ ବିଶାଳ ପଥର ଭୂମି ଭେଦ କରି ପଡ଼ି ରହିଛି। ଲୋକେ ଏହାକୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଶର ବୋଲି କୁହନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ଗଡ଼ ତଳମୂଳ ଗ୍ରାମ ପୂର୍ବେ ଅନୁଗୁଳ ରାଜାଙ୍କ ଗଡ ଥିଲା ଓ ଏଠାରେ ରାଜାଙ୍କ ସୈନ୍ୟ ବାହିନୀ ରହୁଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଗଡ଼ ଆଉ ଦୃଷ୍ଟି ଗୋଚର ହେଉନାହିଁ। ମାତ୍ର ଏହି ଗ୍ରାମ ଓ ଗ୍ରାମର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ ଓ ଦେବଙ୍କ ପ୍ରାଚୀନ ପୀଠ ଏବେ ଗ୍ରାମର ଐତିହ୍ୟ ବହନ କରୁଛନ୍ତି।
