ଲେଖା: ଶିଶିର ସାହୁ ମନୋଜ
ପିତା ଗିହ୍ମା ଏହା ଏକ ଜାତୀୟ ଶାଗଗଛ । ଏହି ଶାଗଗଛକୁ ବାଲେଶ୍ଵରରେ ପିତାଗିହ୍ମା କୁହାଯାଏ ଏଵଂ ଏହାର ପତ୍ରରେ ତିଆରି ଏକ ପ୍ରକାରର ଶାଗଭଜା ଵିଧିକୁ ଏଠାକାର ସ୍ଥାନୀୟ ଅଧିଵାସୀ “ଚଡ୍ ଚଡା଼” କହିଥାଆନ୍ତି । ଶାଗରେ ଆଳୁ, ବାଇଗଣ ଆଦି ପକାଇ ଭଜାଗଲେ ତାକୁ ଵାଲେଶ୍ଵରରେ ଚଡ୍ ଚଡା଼ କୁହାଯାଏ । ଗିହ୍ମାଶାଗରେ “ଗିହ୍ମା ପତ୍ରପୋଡ଼ା” ବୋଲି ଗୋଟିଏ ଵ୍ଯଞ୍ଜନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । କଦଳୀ ଇତ୍ୟାଦି ପତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ପିତା ଗିହ୍ମା ଶାଗ ସହ ନିଷ୍ଠାନ (ମସଲା) ଦେଇ ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ି ଏହା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ସେଇଭଳି “ଗିହ୍ମା ଚଟଣୀ” ବୋଲି ଏକ ଵ୍ଯଞ୍ଜନ ରହିଛି ଯାହା ଗିହ୍ମା ପତ୍ରକୁ ବାଟି ତହିଁ ରେ ବିଭିନ୍ନ କଞ୍ଚା ନିଷ୍ଠାନ(ମସଲା) ଯେମିତିକି ଲଙ୍କା ଆଦି ଦେଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
ଗିହ୍ମାଶାଗକୁ ବଙ୍ଗାଳି ଭାଷାରେ ଗିମା, ଗିମୀ ଓ ଗୀମୋ କୁହା ଯାଉଥିଵା ଵେଳେ ମେଦିନୀପୁରୀ ଓଡ଼ିଆରେ ଗିମା କୁହାଯାଏ । ପ୍ରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ବାଲେଶ୍ବରରେ ଚଳୁଥିଵା ଗିହ୍ମା ଶବ୍ଦ ଅଟଇ ।
ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଶାକକୁ କେଵଳ ପିତାଶାଗ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସଂସ୍କୃତ ନାମ ଫଣିଜ ଓ ଗ୍ରୀଷ୍ମସୁନ୍ଦରକ । ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ଏ ଗଛ ପାଇଁ ନାମ ଭାବେ ଦେଶଜ “ଗେଇନା” ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି । ଏହି ଗଛର ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ ବହୁତ ସମ୍ଭବ Glinus oppositifolius ତେବେ ଏତିକି ନିଶ୍ଚିତ ଯେ ଏହା ଗ୍ଲିନୋ଼ସ୍ ଜାତୀୟ ଗଛ । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ପିତାଶାଗ ତଳେ Glinus oppositifolius ର Synonyms ଯଥା
Erythrea roxburghii ଓ Mollugo spergula ଲେଖାହୋଇଅଛି ।
ଏହି ଜାତୀୟ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ଆଉକିଛି ଗଛଗୁଡିକର ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ ହେଲା:
1. Glinus cambessedesii
2. Glinus denticulatus
3. Glinus mollugo
4. Glinus oppositifolius
5. Glinus spergula
6. Glinus spergula
7. Glinus glinoides
8. Glinus oppositifolia
9. Glinus serrulata
10. Glinus spergula
© ଶବ୍ଦଭେଦ
ଗବେଷଣା ଓ ଉପସ୍ଥାପନା: ଡ. ବାୟାମନୁ ଚର୍ଚି ଘୁଡ଼ୁକି ଏକ ବାଦ୍ୟ । ପତର ସଉରା ଓ କେଳା ସମ୍ପ୍ରଦାୟର…
ଲେଖା: ନିରଞ୍ଜନ ସାହୁ ~ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ ~ ଅନେକ ନୃପତି ଅଛନ୍ତି । କିଏ ଉତ୍ତରାଧିକାର ସୂତ୍ରରେ, କିଏ ବାହୁବଳରେ,…
ଲେଖା: ନିରଞ୍ଜନ ସାହୁ ~ ମହିମା ମେଳା ~ ଯାହା ମନେପଡ଼େ ଏମିତିରେ ପ୍ରାୟ ଅନେକ କିଛି ବର୍ଷ ତଳର…
ଲେଖା: ଡ. ଜୟଶ୍ରୀ ନନ୍ଦ ~ ମଣ୍ଡାପିଠା ~ ମଣ୍ଡା ପିଠା ଗୋଲ୍ ଗୋଲ୍, ଚାଲ ଯିବା ଚଣ୍ଡିଖୋଲ। ଲୋକଗୀତଟି…